Wartość wolnego czasu

Na początku wakacji warto sobie przypomnieć badania, jaki prezentuje Malcolm Gladwell w swojej ostatniej książce „Poza schematem. Sekrety ludzi sukcesu”. Wychodząc poza tradycyjny sposób myślenia dowodzi, że długość wakacji decyduje o osiągnięciach uczniów i ich przyszłych sukcesach. Japońscy uczniowie mają wakacyjnych dni najmniej, w szkole spędzają bowiem aż 243 dni, amerykańscy uczniowie zaledwie 180 dni w roku. Badania przeprowadzone przez amerykańskiego socjologa, Karla Alexandra z Uniwersytetu im. Johna Hopkinsa, wskazują, że o sukcesie decyduje w większym stopniu niż inteligencja, czy zdolności, jakość czasu spędzonego podczas wakacji.

Ostatnio na stronie STO przeczytałem życzenia, jakie otrzymali uczniowie od Prezesa Społecznego Towarzystwa Oświatowego na zakończenie roku szkolnego. Oddają częściowo ducha tego, o czym pisze Gladwell.

(...) U progu lata życzę Wam, abyście w czasie tegorocznych wakacji wiele się nauczyli: pływać, żeglować, jeździć na nartach wodnych, rozpoznawać drzewa w lesie, wspinać się na skałkach, jeździć konno, rozbijać namiot, budować szałas, gotować „z niczego”, fotografować – i jeszcze wiele innych zabawnych rzeczy, które sprawiają wielką radość i bardzo się przydają. Bądźcie pilnymi uczniami wakacyjnych „lekcji” i nie zmarnujcie ani jednego dnia bez zabawy! (...)

Zachęcam do lektury wpisu, który zamieściłem w ubiegłym roku.

Pytania o przyszłość

Czego potrzeba, aby dotrzeć do przyszłości jako pierwsi? Co możemy zrobić, aby nasza szkoła była miejscem przygotowania uczniów do funkcjonowania w świecie ery informacji? Dziś dyrektor powinien wspólnie z nauczycielami odpowiedzieć sobie m.in. na takie pytania jak: skąd pochodzi wyobrażenie na temat przyszłości, w jaki sposób stworzyć wyobrażenie przyszłości, a w jaki sposób odróżnić wyobrażenie na temat przyszłości od fantazji? Jak zweryfikować poprawność takiego wyobrażenia? Czy możemy te problemy odnieść również do edukacji?

Tworząc dziś szkołę należy na pewno przyjąć następujące założenia:
1. czynnikiem sukcesu staje się umiejętność przyswajania informacji oraz wyciągania samodzielnych wniosków,
2. praca polega na obróbce informacji i budowaniu wiedzy,
3. nurt globalizacji wymusza wykorzystywanie wiedzy, czerpanie wzorców z różnych kultur i współdziałanie przekraczające granice krajów i kontynentów.

Nowoczesna szkoła przede wszystkim powinna uwzględnić w swoich innowacyjnym podejściu do nauki trzy obszary: przestrzeń, w której odbywa się edukacja, a więc z jednej strony to tradycyjna szkoła, z drugiej przestrzeń publiczna z muzeami, centrami projektowymi, parkami technologicznymi, czy krajobrazowymi i wreszcie świat wirtualny. To wszystko ma dziś znaczenie w sposobie funkcjonowania ucznia i organizacji jego pracy w szkole. Na pewno należy oprzeć to jeszcze na nowoczesnych metodykach zarządzania projektami.

Uczeń w Collegium Futurum

Zainspirowany artykułem dr Marii Zając zamieszczonym w e-mentorze opisałem jeden dzień ucznia w Collegium Futurum. Wyobraźmy sobie Adama. Jest uczniem pierwszej klasy liceum. Wstaje o godz. 7-ej. Jeszcze przy śniadaniu sprawdza w telefonie komórkowym pocztę, spodziewa się maila od swojego nauczyciela, zagląda na mikrobloga, na którym obserwuje swoich przyjaciół z Polski i zagranicy. W nocy najczęściej przybywają komunikaty ze szkoły Hansa w Toronto, z którą współpracuje jego szkoła, i której native speakers prowadzą zajęcia językowe online. W drodze do szkoły odsłuchuje kilka podcastów przygotowanych przez kolegów. Jeden z nich rekomendowany jest przez jego nauczyciela do aktualnego projektu. W szkole jest o godz. 8.15. Loguje się do szkolnej sieci i sprawdza dokumenty, które od wczoraj zostały udostępnione w szkolnej bazie w ramach realizowanego projektu. Aktualnie uczestniczy w pięciu dużych projektach szkolnych. To m.in. humanistyczny, przyrodniczo-chemiczny, matematyczno – fizyczny, artystyczny i indywidualny. Dziś pracuje głównie nad projektem humanistycznym. Do rozpoczęcia zajęć pozostaje jeszcze 30 minut. Przegląda elektroniczny kalendarz, sprawdza terminy aktualnych spotkań. Potwierdza dwa i odwołuje z nauczycielem historii, ponieważ nie otrzymał jeszcze map interaktywnych, które zamówił w cyfrowej księgarni. Wysyła elektroniczne zaproszenie na konsultacje z opiekunem projektu. Sprawdza menu szkolnej stołówki i zamawia na lunch sałatkę z pieczonym kurczakiem. Przegląda uaktualniony WebQuest, który uwzględnia jego uwagi, propozycje kolegów i przede wszystkim nauczyciela. Planuje poszczególne etapy realizacji projektu i skupia się na zadaniach, które zawiera jego WebQuest. W ramach zadań telefonuje do firmy realizującej najnowszą grę dydaktyczną do ostatniej lektury. Scenariusz powstał w ramach projektu i zawierał szczegółową charakterystykę bohaterów. W tym celu musiał bardzo szczegółowo przeczytać lekturę i przedstawić interaktywne ćwiczenia. Uzgadnia termin ostatecznej akceptacji scenariusza i wizerunku postaci. Po dwóch godzinach pracy, podczas której przegląda uważnie materiały, rozwiązuje zadania, otrzymuje na swoim komputerze komunikat przypominając o zajęciach z języka angielskiego, które odbędę się za 30 minut. Rozwiązuje przesłane dodatkowo przez nauczyciela zadania i odsłuchuje kilkakrotnie 3 minutowy wideocast z nagranym lektorem języka angielskiego. Wysyła odpowiedzi na platformę e-learningową szkoły, która odpowiada za kursy języków obcych. Po zajęciach z angielskiego idzie na lunch. Następnie rozmawia z kolegami, którzy są członkami jego zespołu projektowego. Ustala z nimi szczegóły prezentacji i kontynuuje analizę materiałów multimedialnych, które otrzymał od nauczyciela. Wybrane elementy wykorzysta w projekcie. Przygotowuje wyniki swojej pracy w postaci prezentacji wideo. Dołącza do niej raport i swoje tłumaczenie na język angielski. Zbliża się godzina 15-ta, za 45 minut będzie koniec zajęć. Spotyka się wraz z innymi kolegami na podsumowaniu dnia, gdzie przedstawia stan realizacji zadań w ramach projektu. Prezentuje zastosowanie zdobytej wiedzy, którą wykorzystał w materiałach wideo i raporcie. Odpowiada na pytania kolegów, nauczycieli oceniających wyniki jego pracy. Przedstawia opiekunowi kolejne zadania wynikające z harmonogramu projektu. Dostaje ocenę, która wpisywana jest do cyfrowego dziennika. W ciągu dnia zamieszcza na swoim mikroblogu relację z zadań i odbywa 20-to minutową konferencję online z ekspertem.

Tak może wyglądać przykładowy dzień pracy ucznia w Collegium Futurum. W czasie pobytu w szkole realizuje swoje liczne projekty, uczy się intensywnie, uczęszcza na kursy języka angielskiego i niemieckiego, zdobywa kolejne kompetencje. Korzysta z osobistego komputera, specjalnego elektronicznego formularza, telefonów, specjalistycznych portali internetowych, telewizyjnych kanałów tematycznych i eksperckich blogów. SMS-uje, prowadzi konferencje online, bierze udział w konsultacjach i w ten sposób przygotowuje się nie tylko do zdania egzaminu zewnętrznego, ale przede wszystkim zdobywa kompetencje, które przydadzą mu się w przyszłości. Czy taka wizja może przerażać, budzić zainteresowanie, zniechęcać, inspirować, czy wywoływać jedynie lekkie zdziwienie lub obojętność?

O freelancerach raz jeszcze

Dziś w "Rzeczpospolitej" czytam o freelancerach w firmach. Wspomina się m.in. o korzyściach nie tylko dla zatrudniających, ale przede wszystkich dla osób, które zdecydowały się w ten sposób pracować. Ponad rok temu pisałem o tym, jak mógłby funkcjonować freelancer w edukacji. Warto to przypomnieć.

Mikroblogi w edukacji

W tym tygodniu zakończyłem szkolenie dla nauczycieli i dyrektorów z wykorzystania w edukacji technologii Web 2.0 i e-learningu. Zajęcia prowadziłem z Bartoszem Kramkiem. Mimo różnicy pokoleniowo – kulturowej stworzyliśmy zespół trenerski, którego synergia pozwoliła w pełni wykorzystać nasze silne strony. Bartosz z pokolenia Y zafascynowany nowoczesnymi technologiami i świetnie poruszający się w świecie cyfrowym i moje doświadczenie w pracy dydaktycznej wykorzystującej tę technologię. To zderzenie zaowocowało interesującymi zajęciami. Oprócz naturalnego zainteresowania możliwością samodzielnego tworzenia kursów on-line z wykorzystaniem nowoczesnych systemów CMS i zarządzania nimi, zauważyłem również dużą otwartość nauczycieli do wykorzystania w szkolnej dydaktyce blogów i mikroblogów. Choć nie od razu tak się stało. O ile nie musiałem specjalnie przekonywać do wykorzystania potencjału blogów w pracy dydaktycznej, to z dużym sceptycyzmem spotkały się na początku mikroblogi. Pojawiły się naturalne wątpliwości i pytanie typu: Czemu to ma służyć? Kogo może zainteresować to, co robię w tej chwili? Czy to nie jest tylko nakręcanie biznesu internetowego? Na pewno jest to narzędzie świetnie funkcjonujące jako kolejna propozycja biznesu, ale nie tylko. Jak się przekonali uczestnicy, śmiało możemy korzystać z mikroblogów w szkole. Momentem zwrotnym było zamieszczone na jednym z profili portalu Blip.pl zdjęcia z wycieczki, na którym byli uczniowie, a pod nim podpis: jest mgła. A więc, możemy informować rodziców, co się dzieje właśnie w tym momencie. Wielu z nich ma przecież w pracy, w domu, czy podróży włączony komputer, mogą też być zalogowani na portalu. Jeden MMS, czy SMS wysłany na portal pozwala poinformować wszystkich zainteresowanych, co robimy, czym się aktualnie zachwycamy. Rodzice mogą mieć w ten sposób dostęp do swoistego szkolnego minidziennika z wycieczki.

Trwaj chwilo, jesteś piękna - powiada Goethe. Takie przesłanie może towarzyszyć nam w pracy z mikroblogiem. Często mamy ochotę zatrzymać ważną dla nas chwilę, a istotą mikroblogów jest przede wszystkim szybkość i zwięzłość przekazu właściwa SMS-om z funkcjami społecznościowymi. Serwisy mikroblogingowe, takie jak amerykański Twitter, czy polski Blip to również - z dydaktycznego punktu widzenia - znakomita szkoła kształcenia umiejętności społecznych, tworzenia treści nie tylko wartościowych merytorycznie, ale precyzyjnych i atrakcyjnych w formie. Mikroblogi poprzez agregowanie podążających śladem danego użytkownika obserwatorów uczą świadomego kreowania własnego wizerunku i technik budowy popularności, która z kolei przekłada się na rozpoznawalność w internecie. Podczas szkolenia hitem okazał się portal społecznościowy Blip.pl. Nauczyciele z entuzjazmem odkrywali kolejne sposoby jego zagospodarowania (podczas lekcji i poza nimi) począwszy od funkcji publicznego komunikatora, przez relacjonowanie bieżących wydarzeń (warsztat reporterski - np. relacjonowanie klasowych wycieczek, wydarzeń szkolnych), zbieranie informacji na dany temat (co i kto ma do powiedzenia w danym obszarze tematycznym - wykorzystanie mechanizmu monitoringu słów kluczowych) i łatwą dystrybucję plików multimedialnych, po komunikację z nieobecnymi i rodzicami. Nie bez znaczenia była również możliwość korzystania z mikrobloga z poziomu telefonu komórkowego i przesyłanie za jego pomocą zdjęć i krótkich filmów publikowanych w ten sposób na serwisie.

Mam swój profil na portalu Blip.pl, zamieszczam na nim zdjęcia obiektów, ludzi, którzy wydają się być ciekawymi. Zatrzymuję chwile i swoje emocje w krótkich zapiskach. W każdej momencie mogę wrócić do tego miejsca i odtworzyć sobie sytuacje, które sprawiły, że chciałem podzielić się nimi. Na moim profilu obserwuje mnie kilka osób. Może dołączą do nich w przyszłości również moi nauczyciele, rodzice, uczniowie czy inni znajomi. Nie potrzebują telefonować, wysyłać SMS-ów z pytaniem: co robisz, czy czym się zajmujesz? Mogą zajrzeć i sprawdzić, co mnie absorbuje, o czym myślę, co robią nasi znajomi.

Collegium Futurum ma również swój profil na Blip.pl. Tam zamieszczamy fotorelacje z życia szkoły, utrwalamy emocje i dzielimy się refleksjami z danej chwili. To trwa tylko moment i już wszyscy zainteresowani mogą dowiedzieć się, co dzieje się u nas. I nie jest to beznamiętny zapis z kamery monitorującej szkołę, ale opis naszych zachwytów, wątpliwości, irytacji, zdumienia i wielu innych emocji. Co robi w tej chwili Barack Obama, czym żyje obecnie Lech Wałęsa, co zajmuje redakcję mojej lokalnej gazety, jakie plany ma urząd miasta, kogo udało się zaprosić na koncert do mojej ulubionej filharmonii? Każda z tych osób i instytucji ma swój profil. Każda z nich jest przeze mnie obserwowana. Dostaję na swój pulpit informację w momencie jej zamieszczenia na portalu. To jest siła mikroblogów. Mogę towarzyszyć znajomy i instytucjom w ich działalności. Powiedzą tyle, ile chcą, nie zobaczę nic więcej niż to, czym sami chcą się podzielić. Sądzę, że dopiero odkrywamy potencjał mikrobloga. Już niedługo pokolenie, dla którego mail jest czymś za wolnym, wymusi od nas informacje w momencie jej powstawania. Rodzice nie muszą czekać na relację z wycieczki swoich dzieci dopiero jak z niej wrócą. Mogą obserwować ich na mikroblogu.