Jak naprawdę korzystamy z technologii?

Kontynuując analizę wpływu technologii na środowisko szkolne, tym razem przyglądam się, jak narzędzia cyfrowe zmieniają sam proces nauczania i uczenia się. Do refleksji skłonił mnie prowokacyjny tytuł artykułu Jareda Cooneya Hovratha „Rewolucja technologii edukacyjnej zawiodła” oraz jego wnikliwa analiza wpływu technologii na edukację. Warto zaznaczyć, że Hovrath odnosi swoje analizy szeroko do technologii cyfrowej i jej wpływu na edukację, podczas gdy Jonathan Haidt koncentruje się głównie na wpływie smartfonów i mediów społecznościowych na zdrowie psychiczne oraz polaryzację społeczną. 

Między ograniczeniem a integracją. Trzy trendy w myśleniu o roli technologii w edukacji.

Obecnie obserwuję trzy wyłaniające się trendy w badaniu i myśleniu o roli technologii w edukacji. Pierwszy koncentruje się na minimalizowaniu negatywnego wpływu smartfonów i mediów społecznościowych na zdrowie psychiczne oraz relacje społeczne uczniów. Celem jest zachowanie zdrowej równowagi, która pozwala młodzieży na rozwój w środowisku szkolnym bez nadmiernego rozpraszania się technologią. Drugi kierunek w myśleniu o roli technologii w edukacji zmierza do znalezienia równowagi między tradycyjnymi metodami nauczania a nowoczesnymi narzędziami technologicznymi. Promuje on krytyczne myślenie oraz rozwój umiejętności interpersonalnych, co pozwala uczniom na bardziej wszechstronny rozwój. Podejście trzecie koncentruje się na integracji technologii na poziomie systemowym, obejmując dostosowanie podstaw programowych, rozwój kompetencji cyfrowych wśród nauczycieli i uczniów oraz zapewnienie równego dostępu do narzędzi cyfrowych. Kluczowe jest stworzenie warunków, w których wszyscy uczestnicy procesu edukacyjnego mogą korzystać z technologii w sposób efektywny i sprawiedliwy.

Wychowanie w świecie technologii. Sprawczość, odpowiedzialność i samodzielność jako klucz do zdrowego rozwoju

Najnowsza książka prof. Jonathana Haidta „Pokolenie niepokoju. Jak wielkie przeprogramowanie dzieciństwa spowodowało epidemię zaburzeń psychicznych” stała się tematem wielu ważnych dyskusji i odbiła się szerokim echem w świecie edukacji*. Haidt zwraca uwagę, że owo "przeprogramowanie" oznacza przejście od dzieciństwa opartego na szeroko rozumianej wolnej zabawie, której istotnym elementem była autonomia dzieci i minimalna ingerencja dorosłych, do świata zdominowanego przez smartfony oraz relacje budowane głównie w mediach społecznościowych. W wyniku tych zmian, dzisiejsze pokolenie młodych ludzi coraz częściej doświadcza zaburzeń lękowych i depresji, co może wynikać z istotnych zmian w ich wychowaniu i stylu życia. Wskazuje, że w dzieciństwie potrzeba więcej czasu na samodzielną zabawę z rówieśnikami – najlepiej na świeżym powietrzu, w różnych grupach wiekowych, i przy minimalnym nadzorze dorosłych. Autor podkreśla także konieczność ograniczenia dostępu do smartfonów i mediów społecznościowych oraz podkreśla znaczenie stabilnych, rzeczywistych relacji, zamiast więzi opartych głównie na wirtualnych interakcjach.

Podręczny słowniczek pokolenia Z i Alfa

Podobnie jak technologia, język również zmienia się w zawrotnym tempie, odzwierciedlając przemiany, które widoczne są w codziennym życiu. Portale społecznościowe są doskonałym polem obserwacji tych zjawisk. Co roku pojawiają się nowe słowa i zwroty, których jeszcze niedawno nie znaliśmy ani nie używaliśmy, a jeśli nawet, to ich znaczenie pozostawało dla nas niejasne. I nie są to jedynie pojedyncze wyrazy, ale również całe frazy, nowe terminy i struktury językowe, które w dużej mierze kształtuje internet oraz dynamika współczesnej komunikacji.

Zastosowanie sztucznej inteligencji w warsztacie pracy nauczyciela. Relacja z webinarium

Sztuczna inteligencja ma ogromny potencjał, aby zrewolucjonizować edukację. Jednak jak podaje raport NASK cytowany przez Fundację Digital University, jedynie 4% nauczycieli planuje wykorzystywać sztuczną inteligencję w swojej pracy w najbliższej przyszłości, a nieco ponad 11% rozważa to w dalszej perspektywie. Powodem tego sceptycyzmu mogą być obawy związane z brakiem odpowiednich kompetencji, niepewność co do wpływu SI na rolę nauczyciela, a także lęk przed zastąpieniem ich pracy przez technologię. Te dane pokazują, że mimo dostępności nowoczesnych narzędzi edukacyjnych, wielu nauczycieli wciąż podchodzi z dystansem do integracji SI w codziennej pracy dydaktycznej.

Awersja do pesymizmu

Coraz wyraźniej dostrzegam rosnącą polaryzację postaw wobec technologii. Z jednej strony zauważam nauczycieli, którzy z dużą rezerwą podchodzą do nowoczesnych narzędzi, często przyjmując pesymistyczną perspektywę i podkreślając zagrożenia związane z cyfryzacją i automatyzacją. Z drugiej strony widzę entuzjastów, którzy bezkrytycznie akceptują każdy aspekt technologii, postrzegając ją jako jedyne rozwiązanie problemów współczesnej edukacji. Te skrajne stanowiska, moim zdaniem, utrudniają wyważoną dyskusję o realnych możliwościach i wyzwaniach, jakie niesie rozwój technologiczny.

Technologia a przyszłość

Współczesne technologie, takie jak sztuczna inteligencja i biologia syntetyczna, mają potencjał przekształcić nasze społeczeństwo w sposób, jakiego dotąd nie doświadczyliśmy. Potwierdza to Jacek Dukaj w swojej rozmowie na kanale YouTube, podkreślając, że nadciągające zmiany będą miały ogromny wpływ na przyszłość ludzkości. Czy technologie te prowadzą nas ku lepszej przyszłości, czy też stanowią niebezpieczeństwo, którego jeszcze nie potrafimy w pełni dostrzec? To pytanie warto zadać nie tylko sobie czy innym nauczycielom, ale także w dialogu z uczniami. W tej krótkiej refleksji na temat lektury książek i artykułów odnoszę się do różnych perspektyw, które kształtują postrzeganie roli technologii przez Mustafę Suleymana, Andrzeja Zybertowicza, Shoshanę Zuboff, Stephena Wolframa oraz Marthę C. Nussbaum. Problem konsekwencji rozwoju technologii coraz częściej pojawia się w debatach publicznych, uwidaczniając wyraźne podziały w opiniach. Czy powinniśmy podchodzić do nowych technologii z nadzieją, czy raczej z ostrożnością? Zachęcam do refleksji nad tym, jak te różnorodne stanowiska mogą wpłynąć na nasze myślenie o przyszłości i odpowiedzialności za edukację w naszych szkołach.

Rola sztucznej inteligencji w procesie twórczym

Jak technologia wpływa na naszą codzienną pracę? Od momentu powszechnego dostępu do dużych generatywnych modeli językowych i możliwości korzystania z nich zamieszczam w postach na blogu krótką informację o wsparciu sztucznej inteligencji w procesie redagowania moich wpisów. Dlaczego to robię? Chciałbym przybliżyć moje podejście do korzystania ze sztucznej inteligencji oraz wyjaśnić, jakie role pełni ona w mojej pracy. 

Profil kompetencji nauczyciela w czasach sztucznej inteligencji

Zastanawiam się dziś, podobnie jak kilkanaście lat temu, jakie unikatowe kompetencje nauczycieli mogą jeszcze bardziej przyczynić się do ich rozwoju osobistego i zawodowego w obliczu dynamicznych zmian, które stawiają przed nimi nowe wyzwania.

Kilkanaście lat później - refleksja

Wiele lat temu wyraziłem w jednym z postów na moim blogu swoje obawy i krytykę wobec stanu edukacji – refleksje, które kontynuowałem przez kolejne lata, aż do wybuchu pandemii Covid-19. Niestety, mimo upływu czasu i dynamicznego rozwoju technologii, w tym sztucznej inteligencji, dzisiejsze refleksje wciąż odnoszą się do tych samych fundamentalnych problemów, które pozostają nierozwiązane. Wówczas, moje teksty były próbą rozliczenia się z systemem, który wydawał się niezdolny do sprostania wyzwaniom współczesności. Dziś, powracając do jednego z nich, zaktualizowałem go, dodając elementy związane z nowymi technologiami, w tym sztuczną inteligencją, aby ponownie podkreślić, jak bardzo potrzebujemy głębokiej transformacji edukacji.

Od technologii do humanizmu. Etyczne wyzwania edukacji w czasach sztucznej inteligencji

Wraz z wprowadzaniem nowych technologii do edukacji, pojawiają się obawy dotyczące możliwego odhumanizowania procesu nauczania. Istnieje przekonanie, że technologia, zamiast wzmacniać nasze człowieczeństwo, może je osłabić, redukując relacje międzyludzkie do algorytmów i statystyk. Jednak takie podejście nie oddaje w pełni możliwości, jakie technologia może przynieść, szczególnie w kontekście edukacji.

Inspirujący pomysł na zarządzanie wykorzystaniem SI w edukacji

Ostatnio natknąłem się na ciekawy artykuł opublikowany na portalu AI4Learning, który porusza temat zarządzania wykorzystaniem generatywnej SI w edukacji. W szczególności zainteresowała mnie propozycja wprowadzenia tzw. „AI Stoplight” – systemu sygnalizacji świetlnej, który ma pomóc nauczycielom i uczniom zrozumieć, kiedy i w jakim zakresie można korzystać z narzędzi SI podczas wykonywania zadań szkolnych.

Rewolucja w edukacji. Sztuczna inteligencja w szkołach

Choć zarzekałem się, że nie widzę sensu w kontynuowaniu wpisów na blogu, jednak wracam. Wracam po czterech latach z nowym pomysłem, nową propozycją i nowymi rozwiązaniami, które dotyczą roli i funkcji sztucznej inteligencji (SI) we współczesnej edukacji. Zaryzykuję stwierdzenie, że sztuczna inteligencja ma potencjał, by zastąpić nauczycieli w ich codziennej pracy.