Podobnie jak technologia, język również zmienia się w zawrotnym tempie, odzwierciedlając przemiany, które widoczne są w codziennym życiu. Portale społecznościowe są doskonałym polem obserwacji tych zjawisk. Co roku pojawiają się nowe słowa i zwroty, których jeszcze niedawno nie znaliśmy ani nie używaliśmy, a jeśli nawet, to ich znaczenie pozostawało dla nas niejasne. I nie są to jedynie pojedyncze wyrazy, ale również całe frazy, nowe terminy i struktury językowe, które w dużej mierze kształtuje internet oraz dynamika współczesnej komunikacji.
Językoznawcy pokazują wielowymiarowość tego zjawiska, określając język młodzieżowy mianem "młodomowy". To żywiołowy i dynamiczny, pełen neologizmów, skrótów i anglicyzmów kod pokolenia Z i Alfa, tworzący wspólnotę komunikacyjną młodszych pokoleń, który jednocześnie staje się często wyzwaniem dla osób spoza tej grupy. W ostatnich edycjach konkursu na Młodzieżowe Słowo Roku organizowanym przez Wydawnictwo Naukowe PWN we współpracy z Uniwersytetem Warszawskim wybrano w 2023 słowo rel, oznaczające aprobatę lub identyfikację z czymś, co jest prawdziwe i utożsamiamy się z tym. Inne popularne słowa to sigma, które odnosi się do osoby niezależnej, mającej wpływ na rzeczywistość, oraz oporowo, czyli coś intensywnego, robionego aż do naturalnego oporu. Natomiast w roku 2022 głosami internautów przy dużej przewadze zwyciężyło słowo essa – powszechnie znane i używane w środowisku młodzieży na znak radości, triumfu czy w ogóle pozytywnych emocji. A rok wcześniej w 2021 zwycięskim słowem było śpiulkolot, które oznacza miejsce do spania. Inne słowa z konkursu to m.in. bambik, określające osobę niedoświadczoną, a także delulu (od ang. delusional). Być delulu, znaczy mieć obsesję na czyimś punkcie. W szerszym znaczeniu, to osoba żyjąca w świecie urojeń, a nawet oderwana od rzeczywistości. Wreszcie slay, oznaczające coś, co robi wrażenie, wzbudza podziw, co nam imponuje lub zachwyca, a w przypadku osób może odnosić się także do atrakcyjnego wyglądu.
Chcąc lepiej zrozumieć te zjawiska, warto przyjrzeć się najnowszym trendom w "młodomowie" oraz wybranym słowom, które w ostatnich latach zdobyły popularność. Wiele pojęć z języka młodych na stałe weszło do codziennej komunikacji nowego pokolenia. Rozważania na temat "młodomowy" mogą stać się doskonałym pretekstem do dyskusji na lekcji języka polskiego lub godzinie wychowawczej. Warto wykorzystać te przykłady, aby wspólnie z uczniami zastanowić się nad dynamiką języka, różnicami pokoleniowymi oraz wpływem mediów społecznościowych na naszą komunikację. Uczniowie chętnie wyjaśnią znaczenia takich współczesnych zwrotów jak dziadersi, boomersi, LOL, dzban, leming czy sztos. Powiedzą, że dziadersi to pogardliwe określenie na osoby starsze (głównie mężczyzn), które wykazują przestarzałe poglądy, są mało otwarte na nowe idee, a ich podejście wydaje się młodszym pokoleniom skostniałe. Wykorzystywane przez najnowszą generacją młodych słowo boomersi pochodzi od angielskiego baby boomers i bywa używane ironicznie, aby opisać starsze osoby, które „nie rozumieją współczesnych czasów”. Popularne wśród młodych LOL to skrót od angielskiego laughing out loud, oznaczające „śmiać się na głos” i jest popularnym w komunikacji internetowej do wyrażenia śmiechu lub uznania czegoś za zabawne. Z kolei dzban to młodzieżowe słowo roku 2018, oznaczające osobę, która robi coś niemądrego lub wykazuje się brakiem rozwagi. To wyraz lekkiej pogardy, stosowany często jako żartobliwe określenie. Leming używany jest w Polsce w odniesieniu do osób, które bezrefleksyjnie podążają za modą lub tłumem, nie mając własnego zdania. I wreszcie sztos jako określenie czegoś wyjątkowego, znakomitego, fantastycznego. Może odnosić się zarówno do sytuacji, rzeczy, jak i wydarzeń, które wywołują pozytywne wrażenia.
Żródło: „Śpiulkolot” zwycięzcą plebiscytu na Młodzieżowe Słowo Roku 2021, fot. FB/@WydawnictwoPWN
Ale czy rzeczywiście te słowa, pojęcia, zwroty są popularne wśród współczesnej młodzieży i używane przez pokolenie Z czy Alfa? Ta wątpliwość pojawiła się, kiedy zacząłem analizować filmiki na YouTube i trafiłem na ciekawą dyskusję na temat jednego ze słów, które wybrano jako młodzieżowe słowo roku. W 2021 roku tym słowem stał się śpiulkolot, którego zwycięstwo wywołało spore zaskoczenie, nawet wśród samej młodzieży. Natychmiastowa reakcja młodych ludzi wyraziła się w fali memów, które zalały internet tuż po ogłoszeniu wyników. To spontaniczne zjawisko doskonale pokazuje, jak młodzież nie tylko kształtuje językowe trendy, ale także kreatywnie i aktywnie komentuje rzeczywistość za pomocą mediów społecznościowych. Komentarze na YouTube, takie jak te pod filmem "Śpiulkolot"*, są świetnym punktem wyjścia do rozmowy o roli mediów społecznościowych oraz o tym, jak młodzież współtworzy nowe trendy językowe i reaguje na zjawiska internetowe. Takie analizy mogą stać się pretekstem do szerszej dyskusji z młodzieżą – czy te zwroty rzeczywiście są znane i popularne, czy może są tylko chwilowym fenomenem wykreowanym przez media?
To doskonała okazja do refleksji nad tym, jak młodzi ludzie współtworzą współczesny język i jak internet wpływa na ich sposób komunikacji. Sam często przekonuję się, że nie rozumiem wszystkich zwrotów, które stosują młodzi, jednak to doświadczenie jest dla mnie niezwykle inspirujące. Młode pokolenie nadaje pojęciom nowe, zaskakujące znaczenia, wykazując przy tym niezwykłą kreatywność, dowcip oraz dystans – często podszyty ironią. Warto zatem wykorzystać tę szansę, aby lepiej zrozumieć młodzież, jej język i sposób funkcjonowania w cyfrowym świecie.
* * *
Inspiracją do powstania tego tekstu był artykuł Agnieszki Warnke "Podręczny słowniczek młodomowy" na portalu Culture.pl, Autorka w doskonały sposób ukazuje procesy językowe obecne w "młodomowie".
*Uwaga: film zawiera słowa, które mogą być uznane za wulgarne.
* * *
Finalna redakcja tego materiału powstała przy wsparciu sztucznej inteligencji, jednak w pełni pod moją kontrolą i z moją pełną odpowiedzialnością za treść.
