Po latach wracam do tego tematu, ponieważ zmiany, które zaszły od tamtego czasu, są wręcz rewolucyjne. W dobie sztucznej inteligencji i cyfryzacji pytanie o możliwości kariery nauczycieli nabiera nowego, jeszcze bardziej aktualnego wymiaru. Jakie zawody, które były atrakcyjne wtedy, stały się dziś archaiczne? I jakie nowe ścieżki kariery otworzyły się przed nauczycielami w obliczu technologicznych zmian?
Nauczyciel to nie tylko ekspert w swojej dziedzinie, ale przede wszystkim twórca procesu uczenia się i nauczania. W dobie dynamicznego rozwoju sztucznej inteligencji jego rola nabiera nowego wymiaru. Nauczyciel inspiruje, motywuje, wspiera i doradza, kształtując w uczniach umiejętności samodzielnego uczenia się i krytycznego myślenia. Wiedza dotycząca prakseologii staje się kluczowa, ponieważ w obliczu wszechobecnych technologii, takich jak sztuczna inteligencja, rola nauczyciela w nauczaniu nie tylko skutecznych strategii czytania, notowania i zapamiętywania, ale także zarządzania czasem, rozwiązywania problemów, samoregulacji, komunikacji i kreatywności, staje się niezastąpiona. W tym kontekście zawód nauczyciela zyskuje na znaczeniu jako ten, który harmonijnie łączy tradycyjną wiedzę z nowoczesnymi metodami, pomagając uczniom odnaleźć się w szybko zmieniającym się świecie.
Opracowany przed laty przez Jana Fazlagića profil kompetencyjny nauczyciela zyskuje dziś nowe wymiary. W erze cyfrowej kluczowe umiejętności związane są z technologią, analizą danych oraz tworzeniem treści edukacyjnych. Badacz stworzył wówczas interesujący profil kompetencyjny nauczyciela, który mógłby pomóc znaleźć się również na dzisiejszym rynku pracy i uwierzyć, że nauczyciele śmiało mogą konkurować z osobami, które nie posiadają tak szerokiego doświadczenia. Wskazywał, przekonywał i uzasadniał, że:
Nauczyciele doskonale radzą sobie z komunikacją w grupie i efektywnym przekazywaniem informacji, co czyni ich idealnymi kandydatami na stanowiska wymagające pewności siebie, umiejętności perswazji i klarownego wyrażania myśli. Te kompetencje są cenne w rolach związanych z marketingiem, sprzedażą, doradztwem czy funkcji rzecznika prasowego.
Nauczyciele są kreatywni i zdolni do zarządzania pracą grupową, co jest nieocenioną cechą w zarządzaniu projektami. Potrafią opracowywać innowacyjne rozwiązania problemów oraz skutecznie koordynować działania zespołów, co sprawia, że mogą odnaleźć się w rolach liderów projektów, menedżerów zespołów czy koordynatorów działań kreatywnych.
Nauczyciele mogą pełnić rolę szkoleniowców, co czyni ich doskonałymi kandydatami na stanowiska w działach szkoleń i rozwoju pracowników. Ich umiejętności w zakresie edukacji dorosłych, organizowania i prowadzenia szkoleń oraz oceniania postępów uczestników są cenione w każdej organizacji nastawionej na rozwój talentów.
Umiejętność motywowania uczniów i studentów, którą posiadają nauczyciele, jest fundamentem skutecznego zarządzania zespołami w każdej branży. Te kompetencje są kluczowe dla menedżerów, liderów zespołów oraz specjalistów ds. zasobów ludzkich, którzy odpowiadają za utrzymanie wysokiego poziomu zaangażowania wśród pracowników.
Nauczyciele prowadzą swoiste „mini biura”, zarządzając zadaniami, planami lekcji, dokumentacją oraz komunikacją, co jest analogiczne do wyzwań stojących przed właścicielami małych firm. Dzięki temu mogą z powodzeniem sprawdzić się w rolach związanych z zarządzaniem operacyjnym, administracją biurową czy zarządzaniem małymi przedsiębiorstwami.
Dzięki codziennej współpracy z rodzicami, dyrekcją i społecznością szkolną, nauczyciele posiadają umiejętności z zakresu public relations. Potrafią skutecznie komunikować i promować swoje idee oraz osiągnięcia, co sprawia, że są wartościowymi kandydatami na stanowiska w dziedzinach związanych z PR, marketingiem, rzecznictwem i zarządzaniem relacjami z klientami.
Przyszłość zawodu nauczyciela w erze SI
W obliczu gwałtownie postępujących zmian technologicznych, tradycyjna rola nauczyciela jako głównego źródła wiedzy od dawna już ustępuje miejsca roli mentora, który towarzyszy uczniowi w kluczowych momentach jego rozwoju. Sztuczna inteligencja przejmuje wiele funkcji, które wcześniej były zarezerwowane dla nauczycieli, takich jak ocenianie prac, personalizacja materiałów dydaktycznych, czy w prowadzeniu dokumentacji w formie wirtualnych asystentów. W związku z tym nauczyciele, którzy chcą pozostać aktywni i atrakcyjni na rynku pracy, warto, aby dostrzegli szansę i rozważyli rozwój w kierunkach, które są wspierane przez nowoczesne technologie.
Lee i Qiufan w swojej książce prezentują różne wizje przyszłości, w tym te, które zakładają transformację edukacji dzięki SI i nowym technologiom, co otwiera przed nauczycielami nowe ścieżki kariery. Na podstawie wizji przedstawionej przez autorów można zdefiniować kilka nowych ról, które mogą pojawić się w edukacji w przyszłości. Oto kilka zawodów, które oferują nauczycielom nowe ścieżki rozwoju:
Specjalista ds. EdTech (technologii edukacyjnych)
To stanowisko staje się coraz bardziej potrzebne, ponieważ technologia jest nieodłącznym elementem współczesnego nauczania. Specjaliści ds. EdTech mogą wpływać na jakość edukacji, integrując nowoczesne narzędzia w sposób, który ułatwia projektowanie procesów dydaktycznych.Projektant doświadczeń użytkownika (UX Designer)
Nauczyciele, którzy znają potrzeby uczniów, mają unikalną perspektywę, aby tworzyć intuicyjne i skuteczne narzędzia edukacyjne. Ten zawód jest realny, ale wymaga od nauczycieli zdobycia wiedzy z zakresu UX designu (projektowanie interfejsów użytkownika w taki sposób, aby były one jak najbardziej przyjazne, intuicyjne i dostosowane do potrzeb użytkowników), co może być wyzwaniem, ale również interesującą ścieżką rozwoju.Analityk danych edukacyjnych (Educational Data Analyst)
W erze danych, rola analityka staje się nieoceniona. Nauczyciele, którzy rozwijają swoje umiejętności analityczne, mogą znacząco wpływać na spersonalizowanie edukacji, co jest kluczowe dla skutecznego nauczania.Twórca treści edukacyjnych z wykorzystaniem SI (AI-driven Content Creator)
Tworzenie treści edukacyjnych z użyciem SI to nowoczesny sposób na dostosowywanie materiałów do indywidualnych potrzeb uczniów. Nauczyciele z talentem do tworzenia treści mogą zyskać nowe narzędzie, które umożliwia efektywne nauczanie.Konsultant ds. integracji SI w edukacji
W miarę jak SI staje się coraz bardziej obecna w edukacji, zapotrzebowanie na konsultantów, którzy pomogą w jej integracji, będzie rosło. To zawód z przyszłością, który wymaga dogłębnego zrozumienia technologii, innowacyjnej dydaktyki oraz jej wpływu na edukację.Specjalista ds. etyki SI (AI Ethics Specialist)
Etyka SI w edukacji jest kluczowym zagadnieniem, szczególnie w kontekście prywatności danych i uczciwości algorytmów. Nauczyciele, którzy chcą zajmować się tym tematem, mogą odgrywać ważną rolę w kształtowaniu przyszłości edukacji.
Niektóre z tych ról, jak specjalista ds. EdTech czy UX Designer, już istnieją, ale ich znaczenie i zakres mogą się znacznie rozwinąć w nadchodzących latach. Każda z wymienionych funkcji odzwierciedla realne potrzeby, które mogą pojawić się w przyszłości edukacji w kontekście rozwijającej się technologii
Tradycyjny nauczyciel w nowych realiach
W obliczu postępującej automatyzacji i rozwoju sztucznej inteligencji tradycyjna rola nauczyciela ulega zmianom, a przed nauczycielami otwierają się dodatkowe możliwości rozwoju zawodowego. Adaptacja do nowych technologii może nie tylko zapewnić nauczycielom atrakcyjne ścieżki kariery, ale także pozwolić im nadal odgrywać kluczową rolę w edukacji. W przygotowaniu nauczycieli do tych wyzwań istotną rolę mogą odegrać ośrodki doskonalenia nauczycieli, oferując szkolenia i programy rozwoju, umożliwiające zdobycie niezbędnych umiejętności i efektywną adaptację do nowych realiów zawodowych.
Żródło:
Lee, K.-F., Qiufan, C. (2021). Sztuczna inteligencja 2041. Dziesięć wizji przyszłości. Warszawa: Prószyński i S-ka.
Czy nauczyciel polski ma szansę na sukces? [w:] Edukacja przyszłości. Blog dedykowany liderom edukacji przyszłości.
Profil kompetencyjny nauczyciela [w:] Edukacja przyszłości. Blog dedykowany liderom edukacji przyszłości.
